Nieuczciwa konkurencja – zagadnienia praktyczne

W obrocie gospodarczym pomiędzy przedsiębiorcami zajmującymi się handlem detalicznym, często w praktyce powstaje problem odpowiedzialności za czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003, Nr 153, poz. 1503 ze zm.). Dotyczy to w szczególności warunków sprzedaży przez przedsiębiorcę swojego towaru dużym sieciom handlowym i wprowadzania go do sprzedaży detalicznej w sklepach wielkopowierzchniowych. W polskich realiach dość powszechnie występującą praktyką stosowaną przez duże sieci handlowe jest pobieranie od przedsiębiorcy sprzedającego swój towar dodatkowych opłat – innych niż marża handlowa – za dopuszczenie towaru do sprzedaży. Opłaty w zawieranych przez przedsiębiorców umowach – nazywane są zazwyczaj opłatami z tytułu usług marketingowych, logistycznych, promocji nowych produktów. Pobieranie tych opłat zwykle następuje poprzez potrącenie przez sieć handlową z wierztelnością przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży swojego towaru. Tego typu praktyka wypełnia znamiona czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy, polegającego na utrudnianiu przedsiębiorcy dostępu do rynku. Dotychczasowe orzecznictwo sądów powszechnych nie było jednak w tej kwestii jednolite. Zdarzały się bowiem przypadki, w których sądy oddalały powództwa przedsiębiorcy dochodzącego zapłaty swojej należności za sprzedany towar, uznając za dopuszczalne potrącenie z wierztelnością sieci handlowej za rzekomo świadczone usługi marketingowo-promocyjne. Przełom w tej zróżnicowanej praktyce orzeczniczej sądów nastąpił po podjęciu przez Sąd Najwyższy w dniu 19 sierpnia 2009 r. uchwały w sprawie III CZP 58/09, w której SN sformułował następującą tezę: „Na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r., Nr 153, poz. 1503 ze zm.) strona może – niezależnie od innych roszczeń wynikających z umowy – dochodzić zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści z tytułu pobrania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży”. Nowy kierunek orzecznictwa wskazany w uchwale SN z dnia 19 sierpnia 2009 r. stwarza szanse przedsiębiorcom sprzedającym swój towar dużym sieciom handlowym na skuteczne dochodzenie przed sądami zapłaty swoich należności, bezpodstawnie kompensowanych z opłatami innymi niż marża handlowa.